W odróżnieniu od na przykład metody 635, SCAMPER to lista kontrolna z inspirującymi pytniami służąca do tworzenia nowych pomysłów bazujących na istniejącym już wcześniej rozwiązaniu. Choć została stworzona przez Boba Eberle na początku lat 70. to jest z sukcesem używana do dziś w firmach i agencjach kreatywnych. W szkole? Musisz ją przetestować. Będziesz zachwycony efektem.

Jak to działa?

SCAMPER to akronim od anglojęzycznych słów kluczowych, które definiują pytania i kategorie pytań, które zadane pozwalają zmodyfikować wyjściowy pomysł na produkt. W czasie sesji zadajemy uczestnikom pytania z poniższych kategori:

• S (substitute) – zastąp
• C (combine) – połącz/zestawiaj/kombinuj;
• A (adapt) – Przystosuj, zaadaptuj/zapożyczaj;
• M (modify/magnify/minify) – modyfikuj/powiększaj/zmniejszaj;
• P (put to another use) – znajdź nowe zastosowania;
• E (eliminate) – eliminuj;
• R (reverse/rearrange) – odwróć/przearanżuj.

Jak będą brzmieć te pytania?

Kategoria – Zastąp

Przyjrzyj się istniejącemu produktowi, usłudze lub procesowi i zastanów się którą z części można zamienić czymś innym. Jakie materiały, narzędzia lub zasoby możesz zastąpić lub wymienić, aby ulepszyć produkt? Spójrz na innowacje w bankowości. Aby wysłać przelew nie trzeba już przepisać wszystkich informacji o nadawcy, odbiorcy, kwocie. Można skanować kod, a nawet wykonywać zdjęcie danych do przelewu.
Pytania, które na tym etapie warto zadać uczestnikom to:
Czym możemy zastąpić jeden z elementów?
Czy zastąpienie jednego elementu, innym nie poprawi funkcjonalności?
Czy możesz użyć tego produktu w innym miejscu lub jako zamiennik czegoś innego?
Czy obecny proces można zastąpić innym, prostszym?

Kategoria – Połącz

Czy nie zauważyłeś, że wiele nowych, innowacyjnych produktów to po prostu kilka urządzeń w jednym. Smartfon to na przykład połączenie komputera, telefonu i aparatu fotograficznego… W etapie połącz zadajemy pytania, aby wymyślić jakie dwa produkty lub elementy procesu można połączyć tak, aby stworzyć jeden jeszcze lepszy produkt lub proces.
W czasie tej rundy warto zadać następujące pytania:

• Czy możemy połączyć dwa produkty, procesy, aby dało to większa wartość? Produkt 3w1?
• Czy to urządzenie można wyposażyć w dodatkową funkcjonalność?
• Czy możemy mieszać ze sobą dwa lub więcej składników?
• Czy możemy łączyć technologie X i Y?

Kategoria – Przystosuj

W tej części staramy się spojrzeć szerzej budując na wcześniejszych doświadczeniach, procesach lub doświadczeniach innych lub doświadczeniach własnych. Czasami po prostu pomysł, który działał wcześniej w celu rozwiązania jednego problemu, może być również wykorzystany do rozwiązania innego problemu. Czy wiesz, że Netflix, zaczynał jako wysyłkowa wypożyczalnia DVD, wprowadzając abonament w miejsce opłat za pojedyncze filmy? Na tym etapie zadajemy pytania:

• Kogo lub co można naśladować, aby dostosować ten produkt?
• Co inni zrobili, aby dostosować się do nowej sytuacji.
• Co można dodać, ulepszyć lub zmodyfikować w produkcie lub procesie, aby go ulepszyć
• Jak możemy wykorzystać dotychczasowe doświadczenia?

Kategoria – Modyfikuj/powiększaj/zmniejszaj

Ten proces jest ciekawy bo pytając ustalamy, czy wyolbrzymienie jednego z elementów daje nową jakość lub wartość. Ludzie w przeszłości zastanawiali się co się stanie jeśli zwiększą powierzchnię smartfona na tyle, aby swobodnie czytać i przeglądać gazety, oglądac filmy?

• Czy możesz zmodyfikować produkt, problem lub proces zwiększając coś lub zmniejszając, aby poprawić wyniki?
• Co można powiększyć lub powiększyć?
• Co można przesadzić lub zawyżyć?
• Czy możesz zmienić proces, aby działał wydajniej? Zwiększyć nacisk na coś?
• Czy należy coś wzmocnić? Podwoić? Uzupełnić? Co trzeba odjąć? Skrócić? Osłabić?

Kategoria – Znajdź nowe zastosowania

Zastanów się jak możesz wykorzystać swój obecny pomysł do innych zastosowań lub pomyśl, co mógłbyś ponownie wykorzystać z innego narzędzia lub rozwiązania, aby rozwiązać swój własny problem. Zbudowałem sklep internetowy. A co jeśli zbudować restaurację w sklepie meblowym i wyposażyć w sprzęt dostępny w sklepie. Czy w restauracji można także kupować rzeczy, w których się jadło?

• Jakie korzyści przyniosłoby użycie produktu w innym miejscu?
• Jak i do czego jeszcze można tego użyć?
• Czy to rozwiązanie spełnia inne funkcje?
• Czy mogą z niego korzystać osoby inne niż te, dla których był pierwotnie przeznaczony?
• Do czego wykorzystałoby to dziecko? Jaki pożytek mogłaby mieć z tego osoba starsza?

Kategoria – Wyeliminuj

Etap ten ma na celu zidentyfikowanie części procesu, które można wyeliminować, aby ulepszyć produkt lub usługę procesu. Czasem trzeba uprościć, aby skupić się na tym, co ważne. Pomyśl, co może się stać, jeśli wyeliminujesz lub zminimalizujesz część swojego pomysłu. Upraszczaj i redukuj. Czy można wyeliminować całkowicie wymienne komponenty w komputerze? A co jeśli wyeliminujemy czytnik płyt CD? Jaką usługę musielibyśmy zaproponować?

• Co można usunąć lub uprościć? Jak bez niego osiągnąć pożądane rezultaty?
• Czy wszystko jest niezbędne i potrzebne?
• Z jakich elementów możemy zrezygnować, żeby to uprościć?
• Co mógłbyś zaniżyć lub złagodzić?

Kategoria – Odwróć/przearanżuj.

Technika odwrócenia lub zmiany układu ma na celu zbadanie potencjału innowacyjnego przy zmianie kolejności procesu. Pomyśl, co byś zrobił, gdyby część Twojego problemu, produktu lub procesu działała w odwrotnej kolejności lub została wykonana w innej kolejności. Co by było, gdyby klasa nie składała się z ławek ustawionych jedna za drugą?

• Co by się stało, gdybyśmy odwrócili ten proces lub inaczej uporządkowali rzeczy?
• Jak możemy zmienić obecny stan, aby uzyskać lepsze wyniki?
• Co jeśli spróbujesz zrobić dokładne przeciwieństwo tego, co próbujesz zrobić teraz?
• Czy możemy wymieniać elementy?
• Co by się stało, gdybyś odwrócił ten proces lub inaczej uporządkował rzeczy?

Przykład przebiegu budowania nowych pomysłów:

• Jak udoskonalić krzesła w szkole, aby były wygodniejsze
• Zastąpmy stacjonarne krzesła, ruchomymi modułowymi fotelami,
• Połączmy krzesło z urządzeniem mobilnym, słuchawkami i stwórzmy inteligentne środowisko uczenia z strefą wyciszenia, zaciemnienia dla poprawy doświadczeń edukacyjnych. A może część krzesła powinna być wyposażona w powierzchnię magnetyczną?
• Czy fotel mógłby być wyposażony w zasilanie urządzeń mobilnych?
• Wykorzystajmy funkcję modułowych elementów siedziska jak z samochodu oparcia dostosowującego stopień twardości do potrzeb ucznia,
• Czy można zwiększyć powierzchnię siedzenia, aby uczniowie mogli siadać na różne sposoby?
• Czy część krzesła można składać, aby tworzyć podpórkę, stół lub półkę? Pojemnik do przechowywania książek? Czy może być wyposażona w schowki, uchwyty możliwe do wykorzystania np. na lekcjach fizyki?
• Czy w miarę potrzeb oparcie może być siedziskiem, a siedzisko oparciem?

Etapy postępowania:

1. Przedstaw uczestnikom wyraźnie temat zadania i wyzwanie, które będą rozwijać.
2. wytłumacz zasadę pracy metodą SCAMPER,
3. podziel uczniów na zespoły, przygotuj arkusze flipchart, żółte karteczki, pisaki. Rozdaj je każdemu z zespołów. Poproś, aby podzielili arkusz na 7 części wyodrębniając przestrzeń dla pomysłów z każdej kategorii,
4. wyświetlaj slajdy z daną kategorią i pytaniami pomocniczymi. Przeczytaj pytania pomocnicze. Wyznaczaj czas pracy. Gdy uczniowie zobaczą daną kategorię na ekranie, zaczną modyfikować i rozwijać wyjściowy pomysł, bazując na pytaniach z danej kategorii. Nowe pomysły zapisują na żółtych karteczkach i przylepiają na arkuszu flipchart w odpowiednim miejscu. Następnie przejdź do kolejnych liter aż do końca.
5. Jeśli masz ochotę możesz losować konkretne pytania losując je z wykorzystaniem koła fortuny wykonanej w Wordwall. Wówczas nie musicie się trzymać porządku liter tylko przeskakiwać od kategorii do kategorii.
6. Zachęcaj uczniów do zapisywania pomysłów na żółtych karteczkach i wieszania ich na wybranym flipcharcie lub na tablicy.
7. Dobrym pomysłem jest wspólne segregowanie pomysłów i usuwanie powtórzonych. Sesja ta pozwala utrwalić wymyślone pomysły.

Ze względu na mnogość różnych problemów, które będziecie próbowac rozwiązać pamiętaj, że nie każda kategoria pytań będzie Wam odpowiadała. Być może trzeba będzie ją pominąć. W SCAMPERZE nie ma też jednej, sztywnej reguły dotyczącej kolejności działań.
Ważne jest, abyś pamiętał o tym, że skutkiem ma być wypracowanie nowych pomysłów, a nie zrealizowanie wszystkich punktów metody. Jednak sesję SCAMPER możesz przeprowadzić w kilku krokach.